उज्यालो खबर
पूर्व–पश्चिम राजमार्ग अन्तर्गत चितवनको नारायणगढदेखि बाराको पथलैयासम्मको सडक विस्तारका लागि ठेक्का आह्वानको तयारी अन्तिम चरणमा पुगेको छ। एशियाली विकास बैंक (एडीबी) को सहुलियतपूर्ण ऋण सहयोगमा सञ्चालन हुन लागेको यो परियोजनामा नेपालमै पहिलोपटक वन्यजन्तुमैत्री फ्लाइओभर निर्माण गर्न लागिएको हो।
कुल १०० किलोमिटर दूरीको यस खण्डमध्ये पहिलो चरणमा नारायणगढ–गोंद्राङ करिब सात किलोमिटर सडक विस्तार भइसकेको छ। बाँकी भागको विस्तारका लागि छिट्टै नयाँ ठेक्का आह्वान हुने सडक विभागको एडीबी आयोजना निर्देशनालयका निर्देशक चूडाराज ढकालले बताए। उनका अनुसार मुख्य सडक चार लेन र बजार क्षेत्र आठ लेन (सर्भिस लेनसहित) मा विस्तार गरिनेछ।
यसरी विस्तार हुने सडकमा करिब दुई किलोमिटर क्षेत्र तीन–तीन लेनको फ्लाइओभरमार्फत सवारीसाधन चल्नेछ भने त्यसको तल जंगली जनावर आवतजावत गर्न सक्ने व्यवस्था मिलाइनेछ। टिकौली जंगल क्षेत्रमा पहिलो र अमलेखगञ्ज–आधाभार क्षेत्रमा दोस्रो चरणको फ्लाइओभर निर्माण योजना छ। जनावर सडक पार गर्ने क्रममा हुने दुर्घटना रोक्नका लागि यस्तो पूर्वाधार निर्माणको आवश्यकता देखिएको निर्देशनालयले जनाएको छ।
एडीबीकै सहयोगमा बुटवल–नारायणगढ सडकखण्डमा ११५ किलोमिटर क्षेत्रमा ११२ वटा अन्डरपास निर्माण गरिंदै छन्। त्यसमध्ये २३ वटा पुराना कल्भर्ट सुधार गरेर तयार गरिएका हुन्। साथै बाँदर आवतजावत सहज बनाउन डोरी–तार टाँग्ने तयारी भइरहेको छ। ५० मिटर चौडा दुईवटा ओभरपास पनि बन्ने क्रममा छन्।
उता, विश्व बैंक सहयोगमा बुटवल–गोरुसिङ्गे–चन्द्रौटा सडकखण्डलाई दुई लेनबाट चार लेनमा स्तरोन्नति गर्ने काम सुरु भएको छ। झापाको चारआली क्षेत्रमा हात्तीलाई वारपार गर्न छुट्टै पूर्वाधार बनाउने तयारीसमेत छ।
यसअघि नारायणगढ–मुग्लिन सडकखण्डमा चारवटा अन्डरपास निर्माण भए पनि ती साना र साँघुरा रहेको विशेषज्ञहरूको भनाइ छ। राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा संरक्षण विभागका वार्षिक प्रतिवेदनहरूअनुसार संरक्षित क्षेत्रमा चोरी–शिकारी भन्दा धेरै जनावरको मृत्यु सडक दुर्घटनामा हुने गरेको देखिन्छ। यसैले हालका सबै सडक विस्तार तथा पूर्वाधार विकास कार्यमा वन्यजन्तुमैत्री डिजाइन अनिवार्य रूपमा समावेश गर्नुपर्ने दबाब बढ्दै आएको छ।
विकासका योजना वातावरणमैत्री नहुँदा जीवजन्तु तथा वनस्पतिको अस्तित्व जोखिममा परेको भन्दै विज्ञ र अभियन्ताले चेतावनी दिँदै आएका छन्। यस्तै पृष्ठभूमिमा सरकारले २०७८ सालमा ‘वन्यजन्तुमैत्री पूर्वाधार निर्माण निर्देशिका’ जारी गरेको थियो। हाल त्रिभुवन विश्वविद्यालय अन्तर्गत इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान (IOE) र वन विज्ञान अध्ययन संस्थान (IOF) ले स्नातक तथा स्नातकोत्तर तहमा वन्यजन्तु तथा वातावरणमैत्री विकाससम्बन्धी छुट्टै पाठ्यक्रम समेत सञ्चालन गरिरहेका छन्।
